Leven met een Handicap | |||
Items:
|
Erfelijke oorzaken van een handicapDoor alle heisa rond genetische manupilatie staan genen en erfelijkheid tegenwoordig veel meer in de belangstelling dan vroeger. Genetische manipulatie gebeurt dikwijls door de natuur zelf, en de resultaten hebben vaak een enorme impact op de mensen (ééneiige tweelingen, bijvoorbeeld, zijn natuurlijke klonen van elkaar). Sommige handicaps kunnen door erfelijkheid ontstaan of overgedragen worden, allemaal door onze genen."Genen", wat zijn dat?Genen zijn piepkleine structuren, die in iedere lichaamscel aanwezig zijn. Ze bestaan uit bouwsels van wat men nucleobasen noemt, meer bepaald: een serie basen die aan elkaar verbonden zijn, en zo laddervormige structuren vormen. Er zijn slechts vier verschillende nucleobasen die hiervoor gebruikt worden: adenine, thymine, guanine en cytosine. De volgorde waarin ze aan elkaar vastzitten, bepaalt het gen dat ze vormen. Eén enkel gen bestaat uit vele duizenden van deze eiwitten.De genen vormen het "bouwplan" van ons lichaam. Lichaamskenmerken worden weergegeven door één of meer genen, en het is volgens deze genen dat het lichaam zich ontwikkelt. Enkele genetisch bepaalde kenmerken zijn bijvoorbeeld de kleur van de ogen, de lengte van de vingers, ... Hoe werkt dat in de praktijk?De genen liggen op 46 verschillende deeltjes, die we chromosomen noemen.Biologen hebben de chromosomen genummerd van 1 tot 23 (naargelang hun vorm), en voor sommige kenmerken weten ze ondertussen al waar de genen voor dat kenmerk gelegen zijn. Zo ligt bijvoorbeeld het gen voor mucoviscidose op chromosoom nummer 7. Als we in elke cel 46 chromosomen hebben, waarom wordt er dan maar tot 23 genummerd? Omdat de chromosomen paren vormen. Eigenlijk zou het juister zijn te spreken van "23 paar chromosomen per cel" in plaats van "46 chromosomen per cel". Dit houdt in dat je voor elke lichaamseigenschap ten minste twee chromosomen (en dus ook minstens twee genen) hebt. Het ene chromosoom kreeg je van je vader, het andere van je moeder. Het laatste chromosomenpaar, nummer 23, is wat speciaal: het bepaalt namelijk ons geslacht. Er zijn twee mogelijke chromosomen die het paar kunnen vormen, en naargelang hun vorm noemt men ze het X- en het Y-chromosoom. Slechts twee combinaties zijn "juist": XX is vrouwelijk, en XY is mannelijk. Maar wat gebeurt er dan als beide ouders een verschillend gen doorgeven?Of, in ons voorbeeld: als de ene ouder een gen voor "bruine ogen" doorgeeft, en de ander een gen voor "blauwe ogen", welke ogen zal hun kindje dan hebben?Er zijn verschillende mogelijkheden:
Nog een laatste stukje theorie: de vorming van GeslachtscellenZaadcellen en eicellen ontstaan uit lichaamscellen (met 46 chromosomen), die zich splitsen: eerst in twee cellen, en daarna verdelen deze twee cellen zich elk nóg eens in tweeën. Het eindresultaat: vier geslachtscellen, die elk 23 chromosomen bezitten. Elke geslachtscel heeft dan minstens één gen voor elk kenmerk, en het toeval bepaalt dan welke er bevrucht wordt.Hoe ontstaan genetische Handicaps?Deze kunnen ontstaan bij de vorming van de geslachtscellen, of door veranderingen in het erfelijk materiaal van de cellen.
Zullen we in de toekomst deze ziektes kunnen uitroeien door genetische manipulatie?Wel, hier is 'ie dan... de grote discussie rond genetische manipulatie. Theoretisch is het inderdaad mogelijk, maar of het ooit zover komt valt te betwijfelen, juist door de grote controverse die genetische manipulatie oproept.Het zou natuurlijk mooi zijn dat mensen geen ziekte van Huntington of Duchenne meer zouden hoeven te krijgen. Maar de angst van tegenstanders is, dat genetische manipulatie zich niet zou beperken tot het voorkomen van gevaarlijke ziektes. Denk maar aan de "designerbabies" - stel je voor dat mensen zich binnenkort een kindje laten aanmeten, precies volgens hun wensen op gebied van uiterlijk of intelligentie... Een tweede bezwaar is gericht op de aanvaarding van mensen met een handicap: als men geen handicaps meer aanvaardt, wat gebeurt er dan als er tóch nog iemand geboren wordt met een handicap? Want geboortes-met-een-handicap zullen er altijd zijn. Om wat dichter bij huis te blijven: sommige koppels laten hun kind aborteren als duidelijk wordt dat het Downsyndroom zal hebben. Maar als je zelf iemand met Down in je familie of vriendenkring hebt, wat denk jij dan over die mensen? Zou je graag bij hen op de koffie gaan? Update: ik las op Wikipedia dat in Frankrijk in 2011 96% van de Down-zwangerschappen beëindigd werd door abortus, en dat sommigen vinden dat dat eigenlijk bij alle Downzwangerschappen zou moeten gebeuren. Dit cijfer werd me bevestigd door de Stichting Jérôme Lejeune. Ik vind dit zeer beangstigend. Meer op deze links
|